DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), temel olarak dikkat azlığı, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellikle (aşırı tepki vermek, sonuçlarını düşünmeden tepki vermek) karakterize nörogelişimsel bir sorundur.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminin en yayın sorunu olup, ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde de sürer, tedaviyle belirgin düzelmeler gösterir.Tedavi edilmediği takdirde kişinin yaşantısının her alanını olumsuz etkilemekte, psikolojik, sosyal, eğitsel sorunlara sebep olmaktadır.

DEHB’NiN ALT TİPLERİ

Temel olarak üç tipe ayrılır.

1.Dikkat eksikliği baskın olan tip

2.Hiperaktif-dürtüsel tip

3.Bileşik tip

 Klinikte en sık rastlanan tip bileşik tiptir.

GÖRÜLME SIKLIĞI VE CİNSİYET FARKLILIKLARI

DEHB ne sıklıkta görüldüğü en çok tartışılan konulardan biridir. Oysa birçok ülkede yapılan çalışmalar oldukça sık görülen bir sorun olduğunu kanıtlamaktadır.

Yapılan çalışmalarda DEHB görülme sıklığı %3-10 oranında saptanmıştır.

Ülkemizde bu oran %5 olarak saptanmıştır.

Çocukluk ve ergenlik döneminde DEHB olanların %50’sinin erişkin dönemde önemli belirtilerinin geçtiği görülmüştür. Ancak düzelen belirtiler daha çok hiperaktivite ve dürtüselliğe ilişkin bulgulardır.

Kız ve erkeklerde görülme oranı arasında fark vardır. Ortalama olarak erkeklerde kızlardan 4 kat daha fazla görülür.

DEHB olan kız çocuklarında saldırganlık, davranım bozukluğu, karşı gelme daha az; özel öğrenme güçlüğü ve düşük zeka daha sık rastlanan bulgulardır.

BEBEKLİKTEN ERİŞKENLİĞE SÜREÇ

DEHB bulguları doğumdan başlayarak yaklaşık 12 yaşa değin olan dönem içerisinde ortaya çıkabilir.

En sık fark edilme dönemi 3-5 yaş arasıdır.

Bebeklik;

Az ve düzensiz uyku

Yeme sorunları

Huzursuzluk

Çok ağlama

Kolay yatıştırılamama

Okul öncesi dönem;

Aşırı hareketlilik, olaylara düşünmeden dalma, korku hissetmeme

Sık kavga ve kazalara yatkınlık

Söz dinlememe, çok konuşma, sabırsızlık

Başına buyruk davranma, dikkatsizlik

İlişki sorunları

Çocukluk;

Öğrenme güçlükleri

Dikkatsizlik,

Ödevlere karşı isteksizlik,

Sık eşya kaybetme,

Aşırı hareketlilik,

Dürtüsel tehlikeli davranışlar, kaza ve yaralanmalar,

Düşük kendilik algısı

Ergenlik;

Ders çalışamama,

Dikkatsizlik,

Unutkanlık,

Zamanı organize edememe,

Gerginlik, huzursuzluk,

Tehlikeli aktiviteler (Cinsel riskli davranışlar, kavgaya katılma, alkol madde kötüye kullanımı)

Zayıf sosyal ilişkiler kurma,

Düşük kendilik algısı,

Depresif yakınmalar,

Saldırgan davranışlar sergileme